Geçici vergi mahsubu, gelir veya kurumlar vergisi beyannamesinde doğru şekilde yapılmadığında mükellefler için hak kaybına yol açabilir. Özellikle ödenen geçici vergi tutarının, ilgili döneme ilişkin beyannamede gösterilmemesi veya eksik beyan edilmesi durumunda, bu vergilerin nakden ya da mahsuben iadesine ilişkin bir süre sınırlaması olup olmadığı sıkça tartışılan bir konudur. Bu yazıda, söz konusu durumun hukuki boyutu 252 No’lu Tebliğ ve Danıştay kararı çerçevesinde değerlendirilmektedir.
1. Yasal Mevzuat: Geçici Verginin Dayanağı
1.1. Kanuni Temel
Geçici vergi uygulaması, 213 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun mükerrer 120. maddesi ve 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 32. maddesi ile düzenlenmiştir. Bu düzenlemelere göre:
- Üçer aylık dönemlerle geçici vergi beyanı ve ödemesi yapılır.
- Yıl sonunda verilen beyannamede, bu ödemeler gelir veya kurumlar vergisinden mahsup edilir.
- Mahsup sonrası kalan tutar diğer vergi borçlarına yönlendirilir.
- Hâlâ bir bakiye kalıyorsa, yıl sonuna kadar başvurulması şartıyla iade alınabilir.
1.2. Mahsup ve İade Süreci
- Mahsup için yazılı başvuru şartı yoktur.
- Mahsup işleminde vergi dairesi re’sen hareket eder.
- Ancak, iade için yazılı başvuru gereklidir.
- 252 No’lu Tebliğ’e göre, beyannamede ilgili tabloda geçici vergi gösterilmezse, mahsup veya iade hakkı doğmaz.
2. Beyannamede Geçici Vergi Mahsubunun Gösterilmemesi ve Süre Sınırı
2.1. Tebliğ Ne Diyor?
252 No’lu Gelir Vergisi Genel Tebliği’nin ilgili bölümünde şu ifadeye yer verilmiştir:
“Yıllık beyannamenin ilgili tablosunda/satırında gösterilmeyen geçici verginin mahsuben veya nakden iade edilebilmesi için o yılın sonuna kadar yazılı olarak başvurulması gerekmektedir.”
Bu hüküm, mahsuben iade için de süre sınırı öngörmektedir.
2.2. Danıştay Kararı Çerçevesinde Geçici Vergi Mahsubu: X A.Ş. Davası
Danıştay 4. Dairesi’nin 2009/208 E., 2012/1313 K. sayılı kararı, bu konuda yol göstericidir.
- X A.Ş., 2004 yılında ödediği geçici vergiyi beyannameye yazmayı unutmuş, 2006’da düzeltme beyanı vererek mahsup talebinde bulunmuştur.
- Vergi dairesi bu talebi 252 No’lu Tebliğ’e dayanarak reddetmiştir.
- Danıştay, tebliğin bu hükmünü kanuna aykırı bulmuş ve süre sınırlamasının sadece nakden iade için geçerli olduğuna hükmetmiştir.
- Danıştay kararında, geçici vergi mahsubu için yıllık beyannamede ilgili satırda gösterilme şartının, kanunda açıkça belirtilmediği vurgulanmıştır.
3. Tebliğle Getirilen Süre Sınırlaması Geçici Vergi Mahsubunda Fonksiyon Gaspı mıdır?
3.1. Hukukta Fonksiyon Gaspı Nedir?
Fonksiyon gaspı, yürütme organının yasama yetkisini kullanmasıdır. Hukuk normları hiyerarşisine göre:
- Kanunlar Anayasa’ya,
- Yönetmelik ve tebliğler kanunlara aykırı olamaz.
3.2. Tebliğ Kanunun Yerine Geçebilir mi?
Danıştay’a göre, Gelir Vergisi Kanunu’nda mahsuben iade için süre sınırlaması yoktur.
Bu nedenle, tebliğle böyle bir sınır getirilmesi hem vergi kanunlarının açık hükmüne, hem de yasama yetkisine müdahale anlamına gelir.
4. Değerlendirme
- Tebliğler, sadece kanunun izin verdiği alanlarda düzenleme yapabilir.
- Vergi mahsubu gibi hak doğurucu işlemler, kanunla açıkça sınırlandırılmadıkça, genel zamanaşımı süresi (5 yıl) içinde talep edilebilir olmalıdır.
- 252 No’lu Tebliğ’in ilgili düzenlemesi, kanunda yer almayan bir süre sınırını ihdas etmekte, bu da fonksiyon gaspı anlamına gelmektedir.
5. Geçici Vergi Mahsubuna İlişkin Sonuç ve Öneriler
- Geçici vergi beyannamede gösterilmediğinde mahsup hakkı kanunen sınırsız değildir, ancak Tebliğ ile sınırlandırılamaz.
- Geçici vergi mahsubu uygulamasında kanun ve tebliğ çatışmalarının mükellef aleyhine sonuçlar doğurmaması için düzenleme yapılmalıdır.
- Maliye İdaresi, Danıştay kararlarını dikkate almalı, mükelleflerin mağduriyetine yol açmamalıdır.
- Gelir Vergisi Kanunu’nda yapılacak düzenlemelerle bu husus netleştirilmeli, ya da mevcut Tebliğ yeniden düzenlenmelidir.
Vergi mevzuatına uyum, mahsup ve iade işlemleri konusunda destek almak için bizimle iletişime geçebilirsiniz.
Yurt dışı alacakların şüpheli hale gelmesi ve bu durumun vergisel sonuçları hakkında detaylı bilgi için bu yazımıza göz atabilirsiniz
Kaynaklar